Nederlands voetbal krijgt te maken met sponsorverbod: wat nu?

De Nederlandse voetbalindustrie maakt zich op voor een ingrijpende verandering. Een verbod op goksponsoring, dat op 1 juli 2025 van kracht wordt, zal grote gevolgen hebben. Deze nieuwe wet, een initiatief van de regering, verbiedt online casino's om sport te sponsoren, wat aanzienlijke gevolgen heeft voor de inkomsten van verschillende clubs en voetbalorganisaties. De Eredivisie CV (de organisatie die de hoogste divisie vertegenwoordigt) heeft haar diepe bezorgdheid geuit en wijst op het verlies van cruciale financiële steun en het gebrek aan voldoende tijd om een eigen regelgevingsplan te ontwikkelen.

De sterke toename van goksponsoring begon op 1 oktober 2021, toen Nederland de online gokmarkt legaliseerde. Dit luidde een nieuw tijdperk in waarin online casino's reclame konden maken en sponsorovereenkomsten konden sluiten met tal van voetbalclubs. Deze periode was echter van korte duur. De regering voerde snel strengere maatregelen in om de zichtbaarheid van gokreclame te beperken vanwege bezorgdheid over gokverslaving en de negatieve maatschappelijke gevolgen daarvan. Dit resulteerde in een verbod op niet-gerichte reclame op 1 juli 2023, dat nu wordt uitgebreid tot sportsponsoring in 2025.

Wispelturig overheidsbeleid: Waarom dit verbod?

Het beleid rondom gokken en gokreclames in Nederland en Breda is in korte tijd flink gewijzigd, wat door veel clubs als wispelturig wordt ervaren. Eerst werd met de legalisering van online kansspelen de deur wijd opengezet voor reclame-uitingen en sponsoractiviteiten. Vervolgens trok de overheid in hoog tempo aan de noodrem, nadat bleek dat de hoeveelheid reclame te groot en te nadrukkelijk aanwezig was, met negatieve gevolgen voor kwetsbare groepen binnen de samenleving.

Vanuit maatschappelijk perspectief valt het ingrijpen van de politiek wel te verklaren. De exploderende hoeveelheid gokreclames leidde tot zorgen over normalisering van gokken, met als gevolg een groter risico op verslaving. Daarnaast zijn er de ethische vragen: in hoeverre is het wenselijk dat voetbalclubs, die vaak een grote schare jongeren als fans hebben, banden aangaan met commerciële gokbedrijven die verleiden tot risicovol gedrag?

Toch blijft de vraag of het totale verbod op casino sponsoring niet te ver gaat. Critici wijzen erop dat een verbod de markt niet zal doen verdwijnen, maar mogelijk juist verplaatst – bijvoorbeeld naar buitenlandse competities of illegale aanbieders. Het is een dilemma tussen maatschappelijke verantwoordelijkheid en economische realiteit. De overheid heeft nu gekozen voor een harde aanpak, maar de effecten hiervan zullen pas over een paar jaar volledig duidelijk worden.

Internationale concurrentiepositie: Blijven we competitief?

Naast de nationale discussie over casino sponsoring is er ook een internationale dimensie. De financiële slagkracht van Nederlandse voetbalclubs is relatief beperkt, zeker vergeleken met competities uit Engeland, Spanje en Duitsland. Sponsorcontracten met gokbedrijven boden Nederlandse clubs een kans om toch financieel te groeien. Nu deze geldstroom gaat verdwijnen, wordt de kloof met Europese topcompetities misschien wel groter.

Dit zou gevolgen kunnen hebben voor de kwaliteit van de Eredivisie. Minder geld betekent vaak minder investering in talentontwikkeling, trainerstaf en noodzakelijke infrastructuur. Daarbij is het risico groot dat talentvolle spelers sneller uitwijken naar het buitenland, waar de salarissen hoger en de mogelijkheden groter zijn. Het directe gevolg is dat de Nederlandse voetbalcompetities een stap terug moeten doen in hun internationale ambities.

Door het wegvallen van goksponsoring zou er bovendien een verschuiving in sponsorstrategieën kunnen optreden. Bedrijven uit andere sectoren, zoals technologie, consumentengoederen of financiële diensten, zouden de vrijgekomen ruimte kunnen vullen. Maar de vraag blijft of zij bereid zijn dezelfde hoge bedragen op tafel te leggen als de gokbedrijven deden. Het is dus de vraag in hoeverre ons nationale voetbal stug op eigen benen kan staan als de financiële steun uit de goksector verdwijnt.

Het belang van gereguleerde gokreclames: Zelfregulering gemist?

Hoewel een verbod een sterk signaal afgeeft, brengt het ook de vraag met zich mee of Nederland niet had kunnen kiezen voor strengere regulering in plaats van een totaalverbod. De Eredivisie CV en diverse clubs pleitten voor zelfregulering, waarbij gokreclames zowel in omvang als in inhoud sterk aan banden zouden worden gelegd. Dan zou de boodschap nog wel zichtbaar blijven, maar onder strikte voorwaarden, zodat kwetsbare groepen minder in aanraking komen met deze reclame-uitingen.

Een mogelijk voordeel van zelfregulering is dat het de kloof tussen de overheid en de voetbalwereld zou verkleinen. Samen zouden ze toezicht kunnen houden op de naleving van de afspraken, en zo nodig aanpassingen doorvoeren als de praktijk daarom vraagt. De noodzaak voor intensieve voorlichting over gokverslaving en matchfixing zou in dit model nog steeds zijn gewaarborgd.

Met het totale verbod ontbreekt een belangrijke inkomstenbron voor de Nederlandse voetbalclubs. Tegelijkertijd blijft de maatschappelijke noodzaak bestaan om gokverslaving te bestrijden. Had Nederland gekozen voor een traject van geleidelijke aanpassingen en beperkingen, dan zou het financiële effect voor voetbalclubs wellicht draaglijker zijn geweest. Nu lijkt de overheid echter de deur definitief dicht te gooien, waardoor er weinig ruimte voor compromis overblijft.

Is een Europees verbod een optie?

De discussie over casino sponsoring speelt niet alleen in Nederland, maar ook in andere Europese landen. Verschillende overheden overwegen immers (strengere) beperkingen op gokreclames. Als het gaat om het buitenland, lijkt er nog geen eenduidige lijn te zijn. Zo kunnen gokbedrijven makkelijk bij buitenlandse voetbalcompetities aankloppen voor sponsordeals en via die weg alsnog de Nederlandse markt bereiken. Dit mede omdat Nederlandse kijkers wel eens buitenlandse wedstrijden volgen.

Onderzoekers zoals voetbaleconoom Thomas Peeters hebben geopperd dat een Europees verbod de enige manier is om effectief op te treden tegen het gebruik van buitenlandse competities als reclamekanaal. Echter, tegenstanders van zo’n Europees verbod, zoals SP-Kamerlid Michiel van Nispen, vinden dat Nederland zelfstandig moet kunnen beslissen hoe streng het omgaat met gokreclames en casino sponsoring. Zij vrezen dat een Europese richtlijn weer kan worden teruggedraaid, zonder dat Nederland daar een stem in heeft als er geen nationale regelgeving meer geldt.

Voorlopig lijkt een Europese aanpak nog ver weg. Ieder land heeft zijn eigen reguleringskader voor kansspelen. Hierdoor is het maar de vraag of een verbod op Europees niveau haalbaar is. Voor Nederlandse clubs betekent dit dat hun Europese concurrenten wel inkomsten kunnen blijven genereren uit casino sponsoring, terwijl de clubs in eigen land deze optie verliezen. Op termijn kan dit de al bestaande financiële ongelijkheid verder vergroten.

De rol van de “casino’s en hun marketing”

Een belangrijke troef in de marketing van gokbedrijven is de “casino welkomstbonus.” Met deze bonus wilden online casino’s nieuwe spelers verleiden om een account aan te maken, vaak met grote bedragen aan gratis speelgeld of hoge multiplicatoren. In advertenties en tijdens sponsoracties in stadions werd deze bonus nadrukkelijk gepromoot, waardoor de zichtbaarheid van gokbedrijven enorm toenam.

Hoewel de welkomstbonus voor gokbedrijven als een effectief middel werd gezien om nieuwe klanten te werven, rees al snel de vraag of deze praktijk niet bijdroeg aan impulsief en onbezonnen gokgedrag. Critici stelden dat het aanbieden van grote welkomstbonussen drempelverlagend werkt: het voelt minder risicovol om te gokken met “gratis” geld. De overheid wilde deze praktijk daarom inperken, omdat het onverantwoord gokgedrag zou aanmoedigen.

Nu de casino sponsoring vanaf 1 juli 2025 volledig verboden wordt, verdwijnen ook de meest zichtbare verwijzingen naar de casino welkomstbonus uit de sportwereld. Toch blijft de welkomstbonus in de online gokmarkt waarschijnlijk bestaan, zij het vooral via andere marketingkanalen dan de sport. Hierdoor is de kans reëel dat de Nederlandse consument nog steeds met deze bonus in aanraking kan komen, zij het niet meer via een voetbalclub als uithangbord.